ستارگان تاریخ شیمی را بشناسید؛ قسمت اول

ما در یک سریال چند قسمته سعی داریم دانشمندان شیمی که مانند ستاره در آسمان شیمی می درخشند را به شما معرفی کنیم. دانشمندانی که با کشف یک یا چند عنصر و یا یک یا چند قانون یا خاصیت در تاریخ علم جاودانه شدند. قسمت اول ما در باره ی «ویلیام رمزی» است.

ویلیام رمزی در سال 2 اکتبر 1852 مصادف با 10 مهر 1231 و در شهر گلاسگوی اسکاتلند زاده شد. او دوران دانشگاهش را در دانشگاه شهر خودش گذراند و در رشته ی شیمی فارغ التحصیل شد. ویلیام توانست با بهره گیری از امکانات محدود ولی با هوش سرشار خود گازهای نجیب (بی اثر) هلیوم، نئون، آرگون، زنون و کریپتون را کشف کند.

پس از این کشفیات مهم، جایزه ی نوبل سال 1904 به او داده شد.

پادشاه وقت بریتانیا، جرج ششم پس از اقدامات مهم ویلیام به او لقب «سِر» اعطا کرد که قبل از آن فقط به شوالیه ها داده می شد. سر انجام این شیمیدان تاثیرگذار در تاریخ 23 ژوئیه 1916 مصادف با 1 مرداد 1295 در شهر های وایکوس انگیس چشم از دنیا بست و در زادگاهش به خاک سپرده شد.

سفید کردن دندان ها در خانه!!!

اگر دندان های زرد یا خاکستری رنگی دارید، ممکن است به دلیل رسوب مواد معدنی دیگر مانند آهن، مس، منیزیم و ... باشد. مشخص است که همه ی ما دندان های سفید و زیبا می خواهیم اما رفتن به دندان پزشکی بسیار هزینه داشته و عوارضی را هم به دنبال دارد. ما در اینجا روشی صد در صد تضمینی به شما معرفی می کنیم که دندان هایتان به طرز عجیبی سفید شود.

حتما هیدروژن پراکسید یا آب اکسیژنه را می شناسید. مایعی بی بو، بدون مزه، سمی، خورنده و کمی اسیدی. در داروخانه ها می توانید محلول رقیق 3 درصد آن که تقریبا بی خطر است را تهیه کنید. آب اکسیژنه خاصیت اکسید کنندگی قوی دارد و این باعث می شود که بتواند دندان ها را سفید کند (مانند مایع سفید کننده یا وایتکس). محلول 3 درصد را پنجاه پنجاه با آب مخلوط کنید (مثلا 30 سی سی آب اکسیژنه با 30 سی سی آب) و با مسواک به آرامی آن را روی دندان های خود بکشید. این کار را بیشتر از 2 بار در هفته انجام ندهید چون منجر به پوسیدگی دندان ها می شود.

ماده ی بعدی سدیم بی کربنات یا همان جوش شیرین است که می توانید این ماده ی بی خطر را از نانوایی ها یا قنادی ها تهیه کنید. جوش شیرین خاصیت قلیایی دارد که می تواند اسید باکتری های دهان را که مینای دندان را از بین می برد خنثی کند. می توانید برای سفید کردن دندان هایتان از جوش شیرین در کنار آب اکسیژنه یا به تنهایی استفاده کنید. بعد از حدود دو هفته تاثیر شگفت انگیز آن بر دندان هایتان را می توانید مشاهده کنید.

چرا در میان فلزات، کلسیم در استخوان ها وجود دارد؟

کلسیم با عدد اتمی 20 و آرایش الکترونی 1S2 2S2 2P6 3S2 3P6 4S2 در گروه فلزات قلیایی خاکی قرار دارد. امروزه بیش از 90 نوع فلز کشف  شده که هرکدام خواص ویژه ای دارند. اما چرا از بین این همه فلز، کلسیم به عنوان ماده ی اصلی استخوان ها انتخاب شده است؟ یکی از دلایل آن این است که کلسیم نسبت به فلزات قلیایی مثل سدیم، پتاسیم و سزیم و همچنین نسبت به فلزات قلیایی خاکی دیگر مانند بریلیوم و منیزیم قدرت فعالیت کمتری دارد و به راحتی با آب واکنش نمی دهد.

در بدن حدود یک کیلوگرم کلسیم وجود دارد، پس فلز مورد نیاز باید فراوان باشد. کلسیم در پوسته ی زمین از نظر فراوانی در بین عناصر مقام پنجم را پس از اکسیژن، سیلیسیم، آلومینیوم و سدیم دارد. اکسیژن قطعا نمی تواند جای کلسیم را بگیرد چون هم گاز است و هم نافلز. سیلیسیم هم نمی تواند ماده ی مورد نظر باشد. چون واکنش پذیر است و با هالوژن ها (ید، کلر، فلوئور و استاتین) به راحتی واکنش می دهد و نمی تواند با اسیدها واکنش دهد (تا خون را قلیایی نگه دارد).

آلومینیوم استحکام کمی داشته و مانند سیلیسیم بسیار واکنش پذیر است و به راحتی اکسید می شود. سدیم با وجود فراوانی در پوسته ی زمین و مواد خوراکی، به چند دلیل برای استحکام استخوان ها مناسب نیست. زیرا با آب سریع واکنش داده و باز قوی و خطرناک سدیم هیدروکسید را تولید می کند. هم چنین بسیار بسیار نرم است و حتی با چاقو بریده می شود. سدیم به همراه پتاسیم و لیتیم تنها فلزاتی هستند که از آب چگالی کمتری دارند و بسیار سبک اند.

فلزات رادیواکتیو به دلیل خاصیت سرطان زایی مناسب نیستند. آهن و روی با وجود فراوانی در مقادیر زیاد خطرناک اند و می تواند منجر به مرگ شوند. فلزاتی مانند طلا، مس، پلاتین، نقره، کادمیم، جیوه، تنگستن، ایریدیم و ایندیم بسیار سنگین و سمی هستند و در مواد خوراکی هم به ندرت وجود دارند.

با این وجود، تنها فلزی که محکم است، چگالی بیشتر از آب و متوسطی دارد، سخت است، در مقادیر زیاد خیلی خطرناک نیست، می تواند برای مقابله با اسیدها تولید قلیا کند، از فلزات قلیایی دیگر واکنش پذیری کمتری دارد، به راحتی اکسید نمی شود و رادیواکتیوی و سرطان زا نیست، کلسیم است.

دلیل و جنس باد معده چیست؟

باد معده یا باد روده، گازی اغلب بدبو است که از مقعد انسان خارج می شود. جنس آن اغلب از گازهای زیر است:

نیتروژن، هیدروژن، هیدروژن سولفید، اکسیژن، کربن دی اکسید و متان. نیتروژن که از گازهای بدبو است، در پروتئین وجود دارد. مقدار اضافی آن به صورت باد خارج می شود و به همین دلیل است که افرادی که گوشت می خورند بوی ناخوشایندی دارند. هیدروژن هم در اثر تنفس و آب وارد بدن شده و اضافی آن دفع می گردد.

هیدروژن سولفید یا گاز فاضلاب که بوی تخم مرغ گندیده می دهد، در بدن کار کاهش فشارخون را بر عهده دارد. ولی باید بدانیم که این گاز بسیار سمی بوده و از طریق باد معده خارج می شود.

اکسیژن هم در گاهی مواقع در باد معده حضور دارد. کربن دی اکسید در اثر واکنش اسید معده و شیره ی پانکراس (لوزالمعده) به وجود آمده و خارج می شود. به واکنش زیر توجه کنید:

HCl + NaHCO3 = H2O +CO2 + NaCl

هیدروکلریک اسید + سدیم بی کربنات = آب + کربن دی اکسید + سدیم کلرید

متان در افراد گیاهخوار بیشتر دیده می شود. این گاز بسیار آتش گیر است و با جرقه ای کوچک آتش می گیرد. گاوهای شیرده بیشترین متان را در بین جانداران تولید می کنند.

چرا بازها از اسیدها خطرناک ترند؟

سوختگی شیمیایی عملی است که در آن بخشی یا همه ی سلول های بدن به دلیل تماس با اسید یا باز قوی می سوزند و از بین می روند. در این بین مشخص شده که سوختگی با باز خطرناک تر و وخیم تر است. اما دلیل آن چیست؟

بگذارید اول دلیل سوختگی با اسید و باز را مشخص کنیم. وقتی اسید قوی روی پوست ریخته می شود، آب سلول ها با اسید واکنش می دهد. در این واکنش گرمای زیادی تولید می شود و سلول ها را می سوزاند. اسید به دلیل خاصیت آب دوستی وارد کانال های پروتئینی سلول می شود ولی سلول بعدی اجازه ورود مولکول اسید را نمی دهد. به همین دلیل اسید سر جایش مانده و بیشتر نفوذ نمی کند. هم چنین خون و فلزات قلیایی بدن مانند کلسیم، پتاسیم، سدیم و منیزیم به کمک ما می آیند و اثر اسید را تا حدودی خنثی می کنند.

اما وقتی باز قوی روی پوست ریخته می شود با چربی سلول ها واکنش می دهد. قلیا با حل کردن غشای از جنس چربی سلول آن را متلاشی می کند. به همین دلیل نیازی به ورود به سلول ها ندارد و تا عمق استخوان نفوذ می کند. در بدن هم ماده ی اسیدی غیر از اسید معده وجود ندارد که قلیا را خنثی کند.

و در آخر فراموش نکنیم که مهم ترین و تاثیرگذارترین کار درمواقع سوختگی شیمیایی شستشوی قسمت آسیب دیده با آب است.