چرا بازها از اسیدها خطرناک ترند؟

سوختگی شیمیایی عملی است که در آن بخشی یا همه ی سلول های بدن به دلیل تماس با اسید یا باز قوی می سوزند و از بین می روند. در این بین مشخص شده که سوختگی با باز خطرناک تر و وخیم تر است. اما دلیل آن چیست؟

بگذارید اول دلیل سوختگی با اسید و باز را مشخص کنیم. وقتی اسید قوی روی پوست ریخته می شود، آب سلول ها با اسید واکنش می دهد. در این واکنش گرمای زیادی تولید می شود و سلول ها را می سوزاند. اسید به دلیل خاصیت آب دوستی وارد کانال های پروتئینی سلول می شود ولی سلول بعدی اجازه ورود مولکول اسید را نمی دهد. به همین دلیل اسید سر جایش مانده و بیشتر نفوذ نمی کند. هم چنین خون و فلزات قلیایی بدن مانند کلسیم، پتاسیم، سدیم و منیزیم به کمک ما می آیند و اثر اسید را تا حدودی خنثی می کنند.

اما وقتی باز قوی روی پوست ریخته می شود با چربی سلول ها واکنش می دهد. قلیا با حل کردن غشای از جنس چربی سلول آن را متلاشی می کند. به همین دلیل نیازی به ورود به سلول ها ندارد و تا عمق استخوان نفوذ می کند. در بدن هم ماده ی اسیدی غیر از اسید معده وجود ندارد که قلیا را خنثی کند.

و در آخر فراموش نکنیم که مهم ترین و تاثیرگذارترین کار درمواقع سوختگی شیمیایی شستشوی قسمت آسیب دیده با آب است.

مواد خطرناک و شوینده را از دسترس کودکان دور نگه دارید

سوختگی با مواد شوینده دیگر یک امر عادی برای کودکان شده است. در شهرستان تهران سالانه 85 کودک بر اثر خوردن وایتکس و 2 کودک با خوردن مایع لوله بازکن دچار سوختگی می شوند. وایتکس خورندگی کمی دارد و خوردن آن فقط باعث سوختن دور لب ها و دهان به صورت خفیف می شود ولی مایع لوله بازکن بسیار خطرناک و خورنده است به طوری که خوردن آن موجب سوختگی های شدید در دهان و حلق و حتی مرگ می شود. بیشتر قربانیان کودک هستند و مواد شوینده را با آب اشتباه می گیرند.

هم چنین مایع جرمگیر یا جوهرنمک هم از مواد بسیار خطرناک است که خوردن آن می تواند باعث سوختگی های شدید در دهان و حلق و سوراخ شدن معده شود. پس اگر مایع شوینده ای را در خانه نگهداری می کنید حتما آن را از دسترس کودکان دور نگه دارید. هم چنین هنگام خوردن آب آن را خوب بو و مقداری مزه مزه کنید تا مطمئن شوید که آب است.

در صورت خوردن این مواد، بهترین کار خوردن شیر و آب است که شیر از آب بهتر می باشد. هم چنین باید دهان و حلق با آب قرقره و تمیز شوند، در صورت انجام این کارها سوختگی بسیار کم شده یا اصلا سوختگی اتفاق نمی افتد.

هنگام سوختگی با اسید، چه کارهایی را باید و چه کارهایی را نباید انجام دهیم؟

اسید پاشی فاجعه ای غیر انسانی است که در کشورهای هند، پاکستان، بنگلادش، ایران، عربستان سعودی، ترکیه و سومالی بسیار دیده شده و در برخی کشورهای غربی مانند آلمان و آمریکا گاهی اتفاق افتاده است. در اسید پاشی، بر روی شخص هدف اسید یا مواد خورنده ریخته می شود. هیدروکلریک اسید، نیتریک اسید، سولفوریک اسید، تیزاب سلطانی (مخلوط هیدروکلریک اسید و نیتریک اسید)، فنول و سدیم هیدروکسید از مواد مهم در اسید پاشی ها هستند که سدیم هیدروکسید و فنول از لحاظ شیمیایی اسید محسوب نمی شوند.

وقتی اسید یا ماده ای خورنده روی شخص ریخته می شود، بهترین کار شست و شوی بدن او و لباس هایش با آب است. آب باعث رقیق شدن اسید می شود و از خواص استثنایی دیگر آب این است که در برابر اسیدها خاصیت بازی و در مقابل بازها خاصیت اسیدی ضعیفی از خود نشان می دهد، پس نیازی به دانستن نوع آن ماده نیست.

باید لباس ها و وسایل آلوده به اسید را از تن شخص خارج کرده و بدن او را به مدت 20 دقیقه شست و شو دهید. محلول آمونیاک ضعیف، جوش شیرین، آهک، مایع دستشویی، شیر و محلول استیک اسید رقیق (سرکه)  از مواد مفید دیگر در این شرایط هستند.

در صورتی که اسید به داخل کره ی چشم شخص راه یافته باشد، بهترین کار شست و شوی چشم وی با آب به مدت 15 دقیقه و با دقت و حوصله ی فراوان است. خوردن اسید یا ماده ی خورنده ی دیگر هم می تواند بسیار خطرناک و مضر باشد، باید در این شرایط آب یا شیر به مقدار زیاد نوشید تا اسید یا باز خنثی شود.

سوختگی با اسید فقط در اثر اسید پاشی نیست، بلکه سهل انگاری در هنگام کار با مواد خورنده یا آزمایش با آنها هم می تواند از دلایل عمده ی سوختگی با اسید باشد. پس، اول ایمنی بعد کار.