نمک های اسیدی و قلیایی

نمک ترکیبی است که از کاتیون فلز و آنیون نافلز تشکیل شده است. امروزه نمک های زیادی را می شناسیم: کلرید ها، سولفات ها، بی کربنات ها، کلرات ها، هیپوکلریت ها، بی سولفات ها، استات ها، سیترات ها، مالات ها، فرمات ها، فولات ها، کربنات ها، پر منگنات ها، اکسید ها و ...

اما تقریبا همه ی نمک ها خاصیت بازی (قلیایی) یا اسیدی دارند که گاه ضعیف و گاه قوی است. مثلا سدیم هیپوکلریت (وایتکس) خاصیت قلیایی و مس سولفات خاصیت اسیدی دارند. برای فهمیدن این موضوع باید بدانیم که این نمک از ترکیب کدام اسید و باز ساخته شده است. اگر اسید قوی تر باشد، نمک اسیدی است ولی اگر بازقوی تر باشد، نمک قلیایی است. مثلا پتاسیم پرمنگنات را در نظر بگیرید:

از ترکیب پرمنگناتیک اسید و پتاس (پتاسیم هیدروکسید) به وجود می آید. پرمنگناتیک یک اسید ضعیف و پتاس یک باز قوی است، پس پتاسیم پرمنگنات قلیایی  و پی اچ آن تقریبا 8 است. مس کلرید هم از ترکیب هیدروکلرید اسید و مس هیدروکسید بوجود می آید. هیدروکلریک اسید یک اسید قوی و مس هیدروکسید یک باز ضعیف است، پس مس کلرید اسیدی و پی اچ آن تقریبا 5.5 است.

ولی تعداد کمی از نمک ها تقریبا خنثی هستند. مثلا سدیم کلرید تقریبا خنثی  و پی اچ آن 7.3 است.

پی اچ چند ماده موجود در منزل

پی اچ نوعی مقیاس لگاریتمی از تعداد یون های هیدروژن مثبت است که از صفر تا 14 طبقه بندی شده است. پی اچ مواد  اسیدی زیر 7 و مواد بازی (قلیایی) بالای 7 و مواد خنثی هم پی اچ 7 دارند. هرچه پی اچ اسیدی کمتر و پی اچ بازی بیشتر باشد آن قوی تر است. 

در جدول زیر موادی را مشاهده می کنید که در منزل به وفور یافت می شوند و توسط دستگاه پی اچ متر (پی اچ سنج) با دقت 0.01 اندازه گیری شده اند.

نام ماده	پی اچ	وضعیت	ماده اصلی	فرمول شیمیایی
جوهرنمک	0.1	اسید بسیار قوی	هیدروکلریک اسید	HCl
آبلیمو	2.31	اسید قوی	سیتریک اسید و آسکوربیک اسید	C6H8O7,C6H6O6
نوشابه	2.44	اسید قوی	کربنیک اسید و فسفریک اسید	H2CO3,H3PO4
آب پرتقال	3.1	اسید متوسط	سیتریک اسید و آسکوربیک اسید	C6H8O7,C6H6O6
سرکه	3.43	اسید متوسط	استیک اسید	CH3COOH
چای	5.14	اسید ضعیف	تانیک اسید	C76H52O46
شیر	6.7	اسید بسیار ضعیف	لاکتیک اسید	C3H6O3
آب مقطر	7	خنثی	آب	H2O
آب لوله کشی	7.6	باز بسیار ضعیف	کلسیم هیدروکسید	Ca(OH)2
جوش شیرین	8.84	باز ضعیف	سدیم بی کربنات	NaHCO3
مایع ظرفشویی	8.9	باز ضعیف	پتاسیم هیدروکسید و سدیم هیدوکسید	KOH,NaOH
وایتکس	12.25	باز بسیار قوی	سدیم هیپوکلریت	NaClO
لوله بازکن	13.05	باز بسیار قوی	سدیم هیدروکسید	NaOH